آموزش حرکت دوربین در فیلمبرداری

یکی از مهمترین مهارت‌های لازم، آموزش حرکت دوربین در فیلمبرداری است که در این بخش از تک ادیتور به آن خواهیم پرداخت. حرکات دوربین در سینما شامل تکنیک‌های زیادی می‌باشد که هر کدام کارایی و عملکردی متفاوت دارند. این حرکات سبب می‌شوند تا مخاطب احساس خستگی نکند و نکات مهم فیلم را دریابد. در اصل با استفاده از آنها می‌تواند ارتباط خوبی با فیلم برقرار کند. فراموش نکنید که یادگیری این تکنیک‌ها برای آموزش فیلمبرداری با گوشی نیز کاربردی است. پس برای آموختن انواع تکنیک‌های حرکتی، تا پایان این مطلب همراه ما باشید.

حرکات دوربین

فیلمبردار یا کارگردان، برای ایجاد یک داستان پردازی قوی به حرکات گوناگون دوربین نیاز دارند. حرکت دوربین در اصل یک تکنیک فیلمسازی است که باعث تغییر کادر یا پرسپکتیو می‌شود. در نتیجه با این حرکت، فیلمسازها و کارگردان‌ها می‌توانند بدون نیاز به کات، زاویه دید مخاطب را تغییر دهند. البته برخی از حرکات خاص دوربین در فیلم‌ها می‌توانند روی حس و حال و روان مخاطب نیز تأثیرگذار باشند. این تکنیک‌ها به شما کمک می‌کنند تا فیلم جذاب‌تر و تأثیرگذارتر شود. در ادامه انواع حرکت‌های دوربین در فیلمبرداری را بررسی خواهیم کرد. شما می‌توانید برای یادگیری بیشتر به سراغ آموزش تدوین چند دوربینه بروید و از ترفندهای این آموزش نیز بهره‌مند شوید.

حرکت پن دوربین

این حرکت نیز از دیگر تکنیک‌های حرکت‌های فیلمبرداری است که دوربین بر روی یک محور به صورت ثابت قرار گرفته و به آرامی به سمت راست یا چپ حرکت می‌کند. به عبارتی دیگر به زبان سینمایی حرکت افقی دوربین روی یک محور ثابت به سمت راست یا چپ حرکت پن نامیده می‌شود، مانند چرخاندن سر. پن مخفف کلمه پانوراما است که باید به صورت دقیق و به نرمی توسط سه‌ پایه انجام شود. کاربرد این حرکت در فیلمبرداری به منظور دنبال کردن سوژه، نمایش فاصله بین دو شئی و یا به نمایش گذاشتن چشم‌ اندازهایی با وسعت بالا است. توجه به این نکته ضروری خواهد بود که حرکت پن همیشه از یک تصویر ثابت شروع شده و پس از اجرای تکنیک، با شات ثابتی دیگر پایان می‌یابد. در ادامه انواع حرکت‌های مختلف پن دوربین را بیان می‌کنیم.

پن مروری

در انواع دسته‌بندی حرکات پن دوربین، پن مروری قرار دارد. به این صورت که از یک نقطه مشخص شده شروع به حرکت کرده و با یک سرعت ثابت به حرکت ادامه می‌دهد تا به نقطه پایان برسد، سپس در آنجا توقف خواهد کرد. کاربرد این حرکت در ارتباط با شناسایی محیط به مخاطب است.

پن تعقیبی

دومین پن حرکتی نیز مربوط به پن تعقیبی می‌باشد. به این ترتیب که دوربین سوژه مورد نظر را دنبال کرده و به صورت همزمان دوربین به هر سمتی که سوژه حرکت می‌کند با آن همراه است. فیلمبردار از این تکنیک اغلب برای دنبال کردن سوژه متحرک مانند اشیا یا اشخاص استفاده می‌کند.

سویچ پن

این حرکت در فیلمبرداری نیز به این صورت است که دوربین بین دو سوژه با سرعت حرکت کرده به نحوی که فضای بین دو سوژه به دلیل سرعت زیاد محو و نامعلوم خواهد شد. این تکنیک در موقعیت‌هایی کاربردی است که قصد فیلم‌برداری از گفتگوی دو نفر با یک دوربین را داشته باشند، چرا که باعث ایجاد حرکت سریع و روان می‌باشد.

پن کنکاشی

همانطور که از نام این حرکت نیز مشخص است در زمان‌هایی کاربردی خواهد بود که در فیلم نیاز به تعقیب و گریز می‌باشد. بنابراین با حرکت کنکاشی می‌توان اتفاقات مهم و متمرکز تعیین شده را ثبت کرد. به عنوان نمونه در بازی فوتبال ابتدا دوربین توپ را دنبال میکند و در صورت بروز خطا توسط بازیکن، توپ را رها کرده و بر روی او متمرکز می‌شود. در ادامه نیز می‌تواند بر روی حرکات داور نیز زوم شده آنها را هم ثبت کند.

حرکت تیلت دوربین

آشنایی با حرکت تیلت در فیلمبرداری، برای برخی از صحنه‌ها لازم است. حرکت تیلت به‌ معنای چرخش عمودی دوربین به سمت بالا یا پایین است. البته نباید موقعیت فیزیکی آن تغییر کند. این حرکت معمولاً برای نمایش قد و قامت سوژه، اندازه ساختمان‌های بلند، یا افشای تدریجی اطلاعات جدید در صحنه استفاده می‌شود. همچنین این روش برای دنبال کردن سوژه یا بازیگر کاملا مناسب است. تیلت به بالا می‌تواند احساس قدرت یا شکوه را القا کند. اما تیلت به پایین ممکن است حس ضعف یا کوچک‌ بودن شخصیت را نشان دهد. این حرکت به‌ ویژه در فیلم‌های اکشن، علمی ‌تخیلی زیاد دیده می‌شود. حتی برای صحنه‌هایی که قرار است شکوه یا ترس را القا کنند، کاربرد زیادی دارد. مثلاً وقتی می‌خواهید یک برج بلند را با حرکت عمودی آهسته نشان دهید، تکنیک تیلت به شما کمک می‌کند تا عظمت و استواری برج را به بیننده القا کنید.

حرکت دالی دوربین

برای انجام این تکنیک، دوربین باید روی ریل حرکت کند و به سمت جلو یا عقب برود. نام این حرکت دالی یا تراک است و به مخاطب کمک می‌کند تا احساس کند که در کنار صحنه حرکت می‌کند. وقتی دوربین به صورت نرم به سمت سوژه نزدیک می‌شود، حرکت دالی این dolly in اتفاق می‌افتد و زمانی که از سوژه فاصله می‌گیرد، dolly out رخ می‌دهد. در اصل این حرکت‌ها سبب می‌شوند تا بتوانید به‌ طور کنترل‌ شده و طبیعی دید مخاطب را تغییر دهید. شما می‌توانید با تکنیک دالی به سوژه نزدیک یا از آن دور شوید.

البته برای دنبال کردن سوژه‌ای با حرکت نرم و ایجاد پرسپکتیوی مناسب بهتر است از صندلی چرخ‌دار یا ریل استفاده شود. اما در نظر داشته باشید که امکان استفاده از مواردی خلاقانه‌تر مانند اسکیت بورد نیز وجود دارد. استفاده از ایده‌ها گوناگون به خلاقیت شما بستگی دارد. دالی این بیشتر برای تمرکز روی یک شخصیت و افزایش حس درگیری مخاطب کاربرد دارد. در حالی که دالی اوت برای ایجاد حس تنهایی یا جدایی به کار می‌رود.

حرکت بوم دوربین

تکنیک حرکتی دیگری با نام (Boom Shot) وجود دارد که شامل جابه‌جایی عمودی دوربین به سمت بالا یا پایین با استفاده از بوم می‌باشد. از این تکنیک برای نمایش تغییرات محیطی، ایجاد حس ابهت یا نشان دادن فاصله بین شخصیت‌ها و محیط به کار برده می‌شود. شما می‌توانید این حرکت را در آثار تاریخی، جنگی و مستندها برای نمایش نبردهای گسترده و در فیلم‌های درام برای ارائه یک چشم‌انداز بزرگ‌تر از داستان مشاهده کنید. کارگردانان از حرکت بوم برای سکانس‌هایی که جمعیت زیادی وجود دارد، استفاده می‌کنند. آنها معمولاً با استفاده از جرثقیل خاصی به نام کرین این کار را انجام می‌دهند. البته در آموزش ادیت عکس و فیلم اینستاگرام، می‌توانید استفاده از این تکنیک را در بخش تدوین ویدیو بیاموزید.

حرکت آرک دوربین

از دیگر اصطلاحات حرکت دوربین در آموزش حرکت دوربین در فیلمبرداری، حرکت قوسی یا آرک است. حرکتی دایره‌ای که به دور هدف مورد نظر می‌چرخد. استفاده از این روش مزایای فراوانی دارد و با کمک آن می‌توان ترکیب‌ بندی صحنه را اصلاح کرد. مثلا اگر شی یا فردی در مسیر چیز دیگری قرار داشته باشه، با این حرکت زاویه دید تغییر می‌کند تا مخاطب بتواند ترکیب بهتری از صحنه را ببیند. همچنین این تکنیک به شما اجازه می‌دهد تا هدف مورد نظر در تصویر برداری را از نقطه‌ای متفاوت مشاهده نمایید و زوایای دید متعددی از یک موضوع خلق کنید. البته این کار فقط برای جذابیت صحنه نیست، بلکه برای عمق و بعد بیشتر تصویر نیز استفاده می‌شود. حرکت قوسی دوربین برای صحنه‌های درام، عاشقانه و اکشن کاربرد دارد.

هر نوع حرکت دوربین برای چه نوع ژانری مناسب است؟

در آموزش فیلمبرداری دوربین گرفته شده که انتخاب حرکت دوربین تأثیر زیادی بر فضای فیلم و حس و حال صحنه دارد. اما اینکه حرکت‌های دوربین را باید برای چه ژانرهایی استفاده کرد، در این بخش خواهید آموخت.

• استفاده از حرکت پن (Pan) برای ژانر مستند، درام و تاریخی کاربرد دارد.
• استفاده از حرکت تیلت (Tilt) برای ژانر علمی‌ تخیلی، فانتزی و ترسناک می‌باشد.
• استفاده از حرکت زوم (Zoom) برای ژانر ترسناک، هیجانی و درام است.
• حرکت دالی (Dolly) برای ژانر درام، عاشقانه و علمی‌ تخیلی کاربرد دارد.
• حرکت استدی‌کم (Steadicam) برای ژانر اکشن، درام و ماجراجویی است.
• حرکت هند‌هلد (Handheld) برای ژانر مستند، جنگی و وحشت می‌باشد.
• حرکت کرین (Crane) برای ژانر حماسی، تاریخی و جنگی کارایی دارد.
• حرکت هلی‌شات (Aerial Shot) برای ژانر اکشن، ماجراجویی و مستند طبیعت است.
• حرکت فالو شات (Follow Shot) برای ژانر اکشن، ورزشی و مستند می‌باشد.
• حرکت رول (Roll) برای ژانر روان‌ شناختی، علمی‌ تخیلی و ترسناک است.
• حرکت وُرک پن (Whip Pan) بیشتر برای اکشن، کمدی و جنایی کاربرد دارد.
• حرکت آرک شات (Arc Shot) برای ژانر درام، عاشقانه و اکشن می‌باشد.
• حرکت بوم شات (Boom Shot) برای ژانر درام، جنگی و عاشقانه کاربرد دارد.

سخن نهایی

در این بخش با آموزش حرکت دوربین در فیلمبرداری آشنا شدیم. شناخت دوربین فیلمبرداری و تکنیک‌های استفاده از آن، یکی از مهم‌ترین مهارت‌های فیلمبرداری محسوب می‌شود. استفاده از این تکنیک‌ها تأثیر بسزایی در روایت داستان و ایجاد احساسات در مخاطب دارد. البته درک آنها نه تنها برای فیلم‌برداران و کارگردانان، بلکه برای بازیگران، تدوین‌گران و حتی علاقه‌مندان به سینما نیز مفید می‌باشد. در صورتی که به تدوین فیلم و آشنایی با دیگر مهارت‌های آن علاقه‌مندید، از طریق آموزش‌های سایت تک ادیتور، یادگیری را ادامه دهید.